މިނިވަންކަމާއި ޤައުމު
އަސްމާ އަބޫބަކުރު، ހއ. ދިއްދޫ
ޤައުމެއްގެ ރައްޔިތުން އެންމެ އަގުބޮޑު ރައުސުލްމާލުގެ ގޮތުގައި ދެކޭނީ އެ ބަޔެއްގެ މިނިވަންކަމެވެ. ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި އެންމެ ބާރަށް ދެކެވޭ ވާހަކައަކީ ވެސް މިނިވަންކަމާއި އަޅުވެތިކަމުގެ ވާހަކައެވެ. ގިނަ ބަޔަކު ޤަބޫލުކުރާ ގޮތުގައި މިނިވަންކަމުގެ ފޮނިރަހަ އިޙުސާސްކުރެވޭނީ އަޅުވެތިވެފައިވާ ބަޔަކަށެވެ. މުސްލިމު ޤައުމެއްގައި އިސްލާމްދީނާއި، މިނިވަންކަން އޮތުމަކީ ކިހައި ބޮޑު ނިޢުމަތެއްތޯއެވެ؟ އަޅުގަނޑުމެން ދިވެހީންނަކީ އިސްލާމްދިނާއި މިނިވަންކަމުގެ ހިޔަލުގައި ދިރިއުޅެމުންދާ ބަޔެކެވެ. އަޅުގަނޑުމެންނަކީ ސައްތައިން ސައްތަ މުސްލިމް ޤައުމެއްގެ ދަރީންނެވެ. ދިވެއްސަކަށް ވީތީ އަޅުގަނޑުމެން މިއަދު ފަޚުރުވެރިވަމެވެ.
މި ސައިޓަކީ ބަހަށް ޝައުޤް ހުރި މީހުން، މުނިފޫހިފިލުވުމާއި މައުލޫމާތު ލިބިގަންނަ ހިޔަލަކަށްވާތީ ބަސްވާރުންގެ ތެރެއިން އަރައިހުންނެވި ބޭކަލެއްގެ ކުރު ތައާރަފެއް ގެނެސްދިނުމަކީ މުހިންމު ކަމެއްކަމުގައި ދެކެމެވެ. ހުޅަނގުގައި، އިރުމަތީ ބަސްކަމުގައި މަޝްހޫރު އެތައް ބަހެއް ފަރިތަކަމާއެކު ދެނެވަޑައިގަންނަވާ ބޭފުޅެކެވެ. އޭނާގެ މާދަރީ ބަސްކަމުގައިވާ ފަރަންސޭސި ބަހުގެ އިތުރުން، އުމުރުން 20 އަހަރު ނުވަނީސް، ލެޓިން، ޔޫނާނީބަސް، ހީބްރޫ (ޢިބްރީ) އިތިއޯޕިޔާގެ އަމްހަރީބަސް، ސާންސްކްރިތް، އީރާން މީހުން އިސްލާންވުމާ ހިސާބަށް ބޭނުންކުރި ޕަހްލަވީ ބަސް، ހަމަ އެރަށުގެ އަވެސްޓަން ބަހާއި ފާރިސީބަސް، އަދި މިސްރުގެ ކްރިސްޓިއަނުންގެ (ޤިބްޠީ) ކޮޕްޓިކް ބަސް ވެސް ވަރަށް ރަނގަޅަށް ދެނިލައްވައެވެ.
އިންޑިޔާގެ އެތައް ކުރޯޑު ރައްޔިތުންނެއްގެ ހިތްތައް މިލްކުރައްވާފައިވާ މުޙަންމަދު ރަފީޢު (ރަފީ ސާހަބު)އަކީ ދިވެހީންނަށް ވެސް އިތުރު ތަޢާރުފަކަށް ބޭނުންވާ ވަރަށް ވުރެ ދިވެހީންގެ ތެރޭގައި މަޤުބޫލު މަޝްހޫރު ފަންނާނެކެވެ. އިންޑިޔާގެ މިޔުޒިކީ ފަންނުވެރީންގެ ގާތުގައި މުޙަންމަދު ރަފީޢަކީ އަޑުގެ މުޢުޖިޒާއެވެ. ރާގުގެ ރަސްގެފާނެވެ. މިޔުޒިކުގެ ފޭތާންބަރެވެ. އިންސާނީ ވަންތަކަމާއި މާތް އަޚްލާޤުގެ ދިރިހުރި ސޫރައެވެ. ފިކުރުތަކާއި ދީންތައް ގިނަ އެކި ކަހަލަ ތަފާތުކުރުންތަކާއި ނަސްލީ ހަނގުރާމަތައް ހޫނު އިންޑިޔާގައި މުޙަންމަދު ރަފީޢަށް ކޮންމެ ދީނެއްގެ ކޮންމެ މީހެއްގެ ހިތުގައި އިންތިހާ ލޯތްބާއި އިޙްތިރާމު މިލްކުވެގެންވެއެވެ. ސަބަބަކީ އޭނާގެ މާތް އަޚްލާޤެވެ. 
(19 ޖޫން 2020 ގައި ޝާއިޢުކުރި ބައާ ގުޅޭ)
ފަޟީލަތުއްޝައިޚަކީ ވަރަށް މަންޠިޤީ ޢިލްމީ ވިސްނުންފުޅެއް ގެންގުޅުއްވި ބޭފުޅެކެވެ. ދީނުގެ ކަންކަމުގައި ވެސް ފުންކޮށް ދިރާސާ ކުރައްވައި މައްސަލައިގެ އަސްލަށް ވަޑައިގަންނަވައެވެ. ފަޟީލަތުއްޝައިޚު ޢަބްދުﷲ ޖަލާލުއްދީނު ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި ދިވެހިންގެ ތެރޭގައި އެ ޒަމާނުގައި އޮތް، ދީނުގެ ކަންކަމުގައި [އަކުރުގައި ހިފައި ދެމުން] ނިމުމަކަށް ގެންނަވައި ޙަޤީޤީ ފިޤުހީ މަންހަޖެއް ތަޢާރުފުކޮށްދެއްވީ އެ މަނިކުފާނުގެ ލޮބުވެތި އުސްތާޛު، ފަޟީލަތުއްޝައިޚު ޙުސައިން ޞަލާޙުއްދީނެވެ. 
އެހެންކަމުން محمدّ صلى الله عليه وسلم ގެ ޒާތުފުޅަކީ އިންސާނިއްޔަތުގެ ކުރިމަތީގައިވާ އެންމެ ރީތި އެންމެ ފުރިހަމަ ނަމޫނާކަމީ އެއްވެސް ބަޙުޘެއް އޮތްކަމެއް ނޫނެވެ. ޝައްކަކަށް ވަސްވާހަކަށް ތަންދޭކަމެއް ނޫނެވެ. 
މިހާރު ރާއްޖޭގައި އަދަބީ ޖަމްޢިއްޔާއެއްގެ ނަމުގައި ޙަރަކާތްތެރިވާ ހަމަ އެކަނި ޖަމްޢިއްޔާ ކަމުގައިވާ "ލިޔުންތެރީންގެ ގުޅުން" (ޖަމްޢިއްޔާ) ގެ ފުރަތަމަ ދައުރުގެ ރައީސްގެ މަޤާމާއި އެ ޖަމްޢިއްޔާގެ މަޖައްލާ "ލިޔުންތެރިޔާ"ގެ އެޑިޓަރ ގެ މަޤާމުގައި ހުންނެވި މއ. އުރަހަ އަލްފާޟިލް ޢަބްދުއްރަޝީދު ޙުސައިނަކީ ދިވެހި އަދަބީ އުދަރެހުގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭ ފަދަ ތަރިއެކެވެ. ސްކޫލް ދައުރުގައި ލިޔުންތެރިކަމާއި ވާހަކަދެއްކުންތެރިކަމުގެ ފަންނުގައި ވިދި، އަލިގަދަ ތަރިއެކެވެ. ސްކޫލް ދައުރު ނިންމަވައިލެއްވި އިރު ލިބިވަޑައިގަތް ގިނަގުނަ ސެޓްފިކެޓްތަކުން އެކަން ސާބިތުވެ އެވެ. އަދި މަޖީދިއްޔާ ސްކޫލްގައި ވަރަށް ޙަރަކާތްތެރިކޮށް ހިންގި ދަރިވަރުންގެ އަދަބީ ޖަމްޢިއްޔާގެ މުއައްސިސަކީ ވެސް ޚުދު ޢަބްދުއްރަޝީދެވެ. ހަމަ އެ ފަދައިން "އެކުވެރީންގެ ގުޅުމުގެ" ރައީސްކަން ވެސް އޭނާ ވަނީ ކުރައްވައިފައެވެ.
އުސްތާޛުއްޖީލް އައްޝައިޚު އަލްއުސްތާޛު މުޙައްމަދު ޖަމީލަކީ މާލޭ ބޮޑުގަލުގޭ މޫސާދީދީގެ ދަރިކަލުން، މާފަންނު ދަރަވަންދޫގޭ އަބުދުﷲ ދީދީ (އަލްފާޟިލް އަބުދުﷲ ކަމާލުއްދީން ބަންޑާރަނައިބު މަނިކުފާނު) ގެ ބޭފުޅެކެވެ. އެމަނިކުފާނުގެ މަންމާފުޅަކީ މާލޭ ފެންފޯއްގަނޑުވަރު ގޮމާ (ކަންޒުދޮށުގޭ އަންނަބީލާ އައިޝަތުގޮމާ) ގެ އާމިނަތު ދީދީއެވެ. 
މި ތާނގައި އަޅުގަނޑު ހުށަހަޅައިލަން މި އުޅެނީ އިމާމު ޝާފިޢީގެ ވަނަވަރެއް ނޫނެވެ. އެކަމަކު އެކަލޭގެފާނު އެކިކަންކަމާ ބެހޭގޮތުން ވިދާޅުވެފައިވާ ބައެއް ބަސްފުޅުތަކެވެ.