ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރު، (މާޒީ)

މިއަދަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ އުފާވެރި ޖުމްހޫރީ ދުވަހެވެ. އާދޭހެވެ! ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރީ ވެރިކަމަށް ފަންސާސް ދެ އަހަރު ފުރުނީއެވެ. ނަމަވެސް ދުވަހުގެ މުހިއްމުކަން ދިވެހީންގެ ހިތަށް މާ ބޮޑަށް ވަދެފައި ވެޔެކޭ ދެންނެވޭކަށް ނެތެވެ. ދައުލަތުން ބާއްވާ ރަސްމިއްޔާތެއް ނުވަތަ މީޑިއާއިން ފޮނުވާ ޕްރޮގްރާމެއް ފިޔަވައި، އެ ދުވަސް ފާހަގަވާ މާ ޚާއްޞަ ކަމެއް ނުފެނެއެވެ. މި ފަދަ ދުވަސްތަކަށް ޢާއްމުންގެ ފަރާތުން މާ ބޮޑު ސަމާލުކަމެއް ލިބޭ ކަމަކަށް ދެންނެވޭކަށް ވެސް ނެތެވެ. ކުރީގެ އަހަރުތަކުގައި ބައެއް އިސްކޫލުތަކުން ވެސް ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް މި ދުވަސް ފާހަގަކުރޭމެވެ. ނަމަވެސް މި ދުވަސް މުހިއްމުވަނީ ހަގީގަތުގައި ރައްޔިތުންނަށެވެ. ރަސްކަމަކުން ޖުމުހޫރިއްޔަތަކަށް ބަދަލުވުމުގެ ހުރިހާ ވެސް ލާބައަކާއި މަންފާއެއް އޮތީ ރައްޔިތުންނަށެވެ. ދެ ނިޒާމުގެ ސިފަތަކަށް ބަލާ ނަމައެވެ. ނިޒާމުގެ ފަލްސަފާއަށް ރިޢާޔަތްކުރާނަމައެވެ.

ޠާހާ އަބޫބަކުރު، ލ.ގަން 

މުންޑޫގެ ދުވަސްވީ ބޭފުޅުން ވިދާޅުވާގޮތުގައި މުންޑޫ އިސްކޫލްހުރި ބިމަށް އިހުގައި ކިޔަނީ "ވަލުމިސްކިތް" ދޮށެވެ. އިހުގައި ގިނަ ޢަދަދަކަށް ބަނބުކެޔޮ ގަސް ހައްދައިފައި އޮންނަ ސަރަޙައްދެކެވެ. ބޮޑެތި މަހާނަގާތައް ހުރި ސަރަޙައްދެކެވެ. މުންޑޫ އިސްކޫލްގެ ސަރަޙައްދުންވަނީ އެކި ދުވަސްވަރުގައި އެކި ވަރުގެ ބުދާއި ބުދުގެ ބައިތައް ވެސް ފެނިފައެވެ. އެހެންކަމުން މުންޑޫގެ އެންމެ ޤަދީމީ އެއް ސަރަޙައްދަކީ އިސްކޫލް ހިމެނޭ ސަރަޙައްދެވެ.

މި ލިޔުމުގެ ވާތް ފަރާތުން ތިޔަ ފެނިވަޑައިގަންނަވާ ފޮޓޯގައިވަނީ 2020 ސެޕްޓެންބަރު 19 ވީ ހޮނިހިރު ދުވަހު ހައްދުންމަތީ މުންޑޫ އިސްކޫލު ކައިރީން މަގުމަތިން ފެނުނު މަހާނަގަލެއް ކަމުގައި މުންޑޫ ސެވެންސްޓަރ ޙަސަން ނާދިހު ވިދާޅުވިއެވެ. ވަރަށް ބޮޑަށް ފެންނަން އޮތުމުން ގާ ނަގައި ރީތިކޮށް ސާފުކުރައްވާފައި އަޅުގަނޑަށް ފޮޓޯއެއް ފޮނުއްވީއެވެ.

ޠާހާ އަބޫބަކުރު، ލ.ގަން

އިހު އެވޭލާ ޒަމާނުންސުރެ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ދެމިއޮތީ ވިރާސީ ރަސްކަމެކެވެ. ކިޔަމަންތެރި ދިވެހިން ބޯލަނބަމުން ދިޔައީ ރަދުންގެ ވިދާޅު ބަސްފުޅަށެވެ. ރަދުން "ހިތްޕުޅަށް" އަރައިވަޑައިގަތް ކޮންމެ ގޮތެއް އެއީ "އެންމެ ރަނގަޅު" ގޮތްކަމަށް ރައްޔިތުން ދިޔައީ ޤަބޫލުކުރަމުންނެވެ. އަނިޔާވެރި ރަހުންނާއި ރަނީންގެ ވަކިދަށުގައި ދިވެހިން ހޭދަކޮށްފައިވާ ދަތި ދުވަސްތަކަކީ އަދުއްވުންގެ "އަޅުވެތިކަމުގެ" ދުވަސްވަރުގައި ހިތްދަތިކަމުގައި ހޭދަކުރި މުއްދަތަށްވުރެ ވަކި މަދު ދުވަސްތަކެއް ނޫނެވެ. މި ރާއްޖޭގައި ޢިލްމުގެ ދަންމަރުގެ ހުޅުކޮޅު ރޯވެ، ބޮޑުވާންފެށުމާއެކު ދިވެހިންގެ ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުވާން ފެށީ 20 ވަނަ ޤަރުނުތެރޭގައެވެ. މިއީ ދިވެހީންނަށް ޤާނޫނުއަސާސީއެއްގެ ހިޔާވަހިކަން ލިބޭންފެށި ހިސާބުންކަމުގައި ދެންނެވިދާނެއެވެ. އެ ގޮތުން ވޭތުވެދިޔަ 80 އަހަރުތެރޭގައި ވުޖޫދަށް އައި ޤާނޫނުއަސާސީތަކާއި އެ ޤާނޫނުތަކަށް ގެނެވުނު އެތަކެއް އިސްލާޙާއެކު ދިވެހި ތާރީޚްގައި ފެވިގެން ގޮސްފައިވަނީ އާދަޔާއި ޚިލާފު ސަފުޙާތަކެކެވެ. މި ދިރާސާގައި ކުރުގޮތަކަށް މި ބަލައިލަނީ މިހާތަނަށް ރާއްޖޭގައި ތަސްދީޤުކުރެވުނު ޤާނޫނުއަސާސީތަކުގެ ބައެއް ތާރީޚްގެ މައްޗަށެވެ. ޤާނޫނުއަސާސީގެ ދަށުން ވެރިކަން ކުރެއްވި ބޭފުޅުންގެ ވެރިކަން ނިމުމާއި ޤާނޫނުއަސާސީއާ ހުރި ގުޅުމަށެވެ.

ޠާހާ އަބޫބަކުރު، ލ.ގަން

ޤައުމެއްގެ ޙަޔާތުގައި އެ ޤައުމެއްގެ އެންމެ މަތީ ވަލީއާ ޙަވާލުވެހުންނަވާ ކޮންމެ ވެރިއަކީ ވެސް ޙަޤީޤަތުގައި އެ ޤައުމެއްގެ ރައްޔިތުންނަށް ޚިދުމަތްކުރަންޖެހޭ ޚާދިމެކެވެ. މަތިވެރި ރަސްދަރިކޮޅަކުން ވިރާސީ ރަސްކަމެއްގެ ތަޚުތުގައި ވެޑުވޭ ރަސްކަލަކަސް، ޢާންމު ރައްޔިތުންގެ ވޯޓުން ހޮވިގެން ޤައުމުގެ ސިންގާސަނާގައި ވެޑުވޭ ރައީސަކަސް މި ކަން އޮތީ މި މަގަށެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ތާރީޚުގެ ފަތްފުށްތަކުން ފެންނަ ގޮތުގައި އެ އިރެއްގައި ހުންނަވާ ވެރިއަކު "މޫނުބައްލަވާން ގެންގުޅުއްވާ ލޯކޮޅުން ބައްލަވާ އިރު ރައްޔިތުންގެ ޚާދިމެއްގެ ގޮތުގައި" އެ ވެރިޔަކަށް އެ ވެރިޔަކު ފެނިވަޑައިގެން ޚިދުމަތްކުރެއްވި ވެރީންކަމުގައި ބެލެވޭ ވެރީންގެ ލިސްޓަކީ އެހައި ދިގު ލިސްޓެއްނޫނޭ ދަންނަވާންޖެހެއެވެ. މި ލިސްޓުގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭ ޚިދުމަތްތެރީންގެ ވާހަކަ ތާރީޚުގައި ލިޔެވިފައި ހުންނަނީ ތާރީޚު ލިޔާ މީހުންނާއި ވެރިކަމުގެ ފަރާތުން ބޭނުން މިންވަރަކަށް ބޭނުންވާ ކުލައެއް ޖައްސައިގެންނެވެ. އެހެންކަމުން މި ދެންނެވި ލިސްޓްގައި ހިމެނޭ ބޭފުޅުންގެ ޚިދުމަތްތަކުގެ މައުލޫމާތު ފަހު ތިބީންނާ ހަމައަށް އައިސްފައި ހުއްޓަތީ ފެންނަނީ ވަރަށް ފެންފެންކޮށެވެ.

ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރު

ކޮންމެ ޤައުމެއްގައި ވެސް ތާރީޚީ ނާޑުކަތާ ހުރެއެވެ. އެހެންކަމުން ދިވެހިރާއްޖޭގައި ވެސް މިފަދަ ނާޑުކަތާތައް އެބަހުއްޓެވެ. އަދި ވަކިވަކި އަތޮޅުތަކުގެ ނާޑުކަތާތައް ވެސް ހުރެއެވެ. އެ ގޮތުން ހައްދުންމަތީގައި ވެސް ވަރަށް ގިނަ ނާޑުކަތާތައް އެބަހުއްޓެވެ. މި ފަދަ ގިނަ ވާހަކަތައް ލިޔެވި ރައްކާކުރެވިފައެއް ނުހުރެއެވެ.

ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރު

[ކޮވިޑް-ނަވާރަ]އަކީ ދުނިޔެ ތަޖުރިބާކުރި ފުރަތަމަ ޢާލަމީ ވަބާއެއް ނޫނެވެ. މި ފަދަ އެތައް ވަބާއެއް ޤާދީމީ ޒަމާނުން ފެށިގެން މިއަދާ ހަމައަށް ދުނިޔެ ތަޖުރިބާ ކޮށްފިއެވެ. މިއިން ކޮންމެ ޙާލަތެއްގައި ދުނިޔެއަށް، ދުނިޔޭގެ ވެއްޓަށް ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް އާދެއެވެ. ދުނިޔޭގެ ބާރުތަކުގެ ތިލަފަތަށް ބޮޑެތި ލޮޅުންތައް އަރައެވެ. މީގެ ފަސް ހާސް އަހަރުކުރީން ސީނުކަރަ ތަޖުރިބާކުރި "ހަމިން މެންގާ" ނަމަކަށް ކިޔާ މި ފަދަ ވަބާއެއްގެ ސަބަބުން އެއްލައްކަ މީހުން މަރުވި ކަމަށް 2011 ވަނަ އަހަރު އާރކިއޮލޮޖިސްޓުން ހޯދި ހޯދުންތަކަކުން ސާބިތުވެއެވެ. 

އިބްރާހީމް ރަޝީދު މޫސާ

ޤަދަރަށް އީމާންވުމަކީ ﷲ ތަޢާލާގެ ކުޅަދުންވަންތަކަމަށް އީމާންވުމެވެ.އެކަލާނގެއީ ކޮންމެ ކަމަކަށް ކުޅަދުންވަންތަ ރަސްކަލާނގެއެވެ. މިހެންވެ ސަލަފުން ވިދާޅުވިއެވެ. [الْقَدَرَ هُوَ قُدْرَةُ الرَّبِّ سُبْحَانَهُ]–([ޤަދަރަކީ ހުސްޠާހިރުވަންތަ އިލާހުގެ ކުޅަދުންވަންތަކަމެވެ.])  ﷲއީ ދެއްވާ އަދި ހިފަހައްޓަވާ ރަސްކަލާނގެއެވެ. އެކަލާނގެ ދެއްވާ ދެއްވުން މަނައެއް ނުކުރެވޭނެތެވެ. އަދި އެކަލާނގެ ނުދެއްވައި ހިފަހައްޓަވާ އެއްޗެއް ދެވޭނެ ފަރާތެއް ވެސް ނުވެއެވެ. މާތް  ﷲ ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ. [مَا يَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِنْ رَحْمَةٍ فَلَا مُمْسِكَ لَهَا وَمَا يُمْسِكْ فَلَا مُرْسِلَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ]-([މީސްތަކުންނަށްޓަކައި اللَّه އެއްވެސް رحمة އެއް ހުޅުއްވަވާ ނަމަ، ފަހެ، އެ رحمة ހިފަހައްޓާނެ މީހަކު ނުވެތެވެ. އަދި އެކަލާނގެ ކަމެއް ހިފަހައްޓަވާނަމަ، އެކަން އެކަލާނގެއަށްފަހު ވީއްލާނެ މީހަކު ނުވެތެވެ. އެކަލާނގެއީ، عزيز ވަންތަ، حكيم ވަންތަ ރަސްކަލާނގެއެވެ.]) 

ތަޢާރަފް

ވޯރައިންނަކީ ދިވެހިރައްޖޭގައި ވިޔަފާރިކޮށް އުޅުނު ބައެކެވެ. އަދި މިއީ އިންޑިޔަގެ ބޮމްބޭ ހިސާބުން ރާއްޖެ އައިސް އުޅުނު ބައެއްކަމަށް އަހުމަދު ޝާކިރު (2004) ހާމަކުރައްވައެވެ. މިމީހުންނަށް ދާއޫދީ ބޯރާއިން އަދި ބޯރާ ބުންބާ އިން ކިޔުނުކަމަށް އަބްދުﷲ މުފީދު (2009) ބަޔާންކުރައްވައެވެ. އަދި 'ވޯރާ' މިނަމަކީ ފަހުން މުޙައްމަދު އަމީން ދެއްވި ނަމެއް ކަމުގައިވެސް ބަޔާންކުރައްވައެވެ. ވޯރާއިންގެ ތެރޭގައި ސްރީލަންކާގެ މީހުން ތިބޭކަމަށް ވެއެވެ. އަދި އެމީހުންގެ ވިޔަފާރިތަކުގެ ވެރިން ތިބެނީ ސްރީލަންކާގައި ކަމަށާއި މާލޭގައި ތިބެނީ މުނީމުން(ސޭޓުން)ނާއި ނޯކަރުންކަމަށްވެސް އަބްދުﷲ މުފީދު (2009) ބަޔާންކުރައްވައެވެ.

މިއީ 2015 ވަނަ އަހަރުގެ ނަޞްރުގެ ދުވަހުގެ މުނާސަބަތުގައި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤައުމީ ދިފާޢީ ބާރުން، އިންތިޒާމު ކުރައްވައިގެން، ސިފައިންގެ މައިމަރުކަޒު (ކަޅުތުއްކަލާ ކޮށި)ގައި ބޭއްވެވި ނަޞްރުގެ ދުވަހުގެ ޚާއްޞަ ޖަލްސާގައި އެ ޖަލްސާގެ ޝަރަފުވެރިމެހުމާނު، ފަންވަތުގެ އެޑިޓަރ އާދަމް ނަޞީރު އިބްރާހީމް ދެއްވި ތަޤުރީރެވެ. 

بسم الله الرحمن الرحيم

الحمد لله رب العالمين والصلاة والسلام على نبينا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين

މިނިސްޓަރ އޮފް ޑިފެންސް އެންޑް ނޭޝަނަލް ސެކިޔުރިޓީ އޮނަރަބްލް އާދަމް ޝަރީފު، ޗީފު އޮފް ޑިފެންސް ފޯސް މޭޖަރ ޖެނެރަލް އަޙްމަދު ޝިޔާމް، ވައިޒް ޗީފް އޮފް ޑިފެންސް ފޯސް ބްރިގޭޑިއަރ ޖެނެރަލް އަޙްމަދު ޝާހިދު، ދިވެހިޤައުމުގެ ފަޚުރުކަމުގައި ވާ ޤައުމާއި ދީނަށް ވަފާތެރި ހިތްވަރު ގަދަ ދިވެހި އެންމެހައި ސިފައިން. އެންމެހައި ޖަލީސުން. السلام

عليكم.

އާދެ! އަޅުގަނޑުގެ ލޯ މި ވަގުތު ހުއްޓިފައި މި ހުރީ ކުރިމަތީގައި ތިޔަ ތިއްބެވި، ނަޞްރުގެ ދުވަހުގެ ޢިއްޒަތްތެރި މުޖާހިދުންނަށް. އަޅުގަނޑުގެ ކަންފަތް ސަމާލުކަން ދީފައި ވަނީ ވަޒަން ހުސްވަނީއޭ ވަޒަން ގެނެސްދޭށޭ ޝަހީދު ޙުސައިން އާދަމް ގޮވައިލައްވައި އެ ތަކުރާރު ކުރެއްވި އިޚްލާޞްތެރި އާދޭހުގެ އަޑަށް. އަޅުގަނޑުގެ ހިތް މި ވަގުތު އުފައްދަމުންދަނީ ބޮޑުތަކުރުފާނުގެ އަގުމާތް ޖިހާދާ ދޮންބަންޑާރައިންގެ މޫރިތި ސީރަތުން އަދުގެ ޖީލާ ކުރިމަތި ކުރާ އެތައް ހާސް ސުވާލުތަކެއް. 

އާދެ އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤައުމު ދުށް މަތިވެރި ލޮބުވެތި ބަތަލުންގެ އަޑު އަޅުގަނޑުމެންގެ ކަންފަތުން އަބަދާ އަބަދު ގުގުމައެވެ. އެކި ގޮތްގޮތުން ގައުމާއި ދީނާ ވަތަން ހަމައެއާއެކު ރައްޔިތުންގެ ހިމާޔަތުގައި އެތައް ބަތަލުނެއް އަޅުގަނޑުމެންގެ ގައުމު ވަނީ ދެކެފައެވެ. ދޮން ބަންޑާރައިންނާއި މުހައްމަދު ތަކުރުފާނާއި މިހެންގޮސް އެތައް ބޭކަލުންނެކެވެ. އެބައެއްގެ ވާހަކަ އަޅުގަނޑުމެން ދިވެހިން ހަނދާންކުރާނެ އެތައް ބަތަލުންނެއް ދިވެހި ގައުމުގެ ފަސްގަނޑުގެ ދަށުގައި ވިނަމަވެސް އަދިވެސް ދިރިތިބީންގެ ގޮތުގައިވާ އެތައް ޝަހީދުންނެއް އަޅުގަނޑުމެނާއެކު ވެއެވެ. ގައުމަށް ދިމާވާ ކޮންމެ ބޮޑު ކަމެއްގައި ޖާނާއި މާލުން ގުރުބާންވި އެތައް އަބްތާލުންނެއްގެ ޒިކުރާ އަޅުގަނޑުމެން ތާއަބަދު އާކުރާނަމެވެ.

ހައްދުންމަތީ އިސްދޫގެ ދުވަސްވީ ކާބަފައިންނަކީ، އެވޭލާ ޒަމާނުއްސުރެ ދިރިއުޅުމަށްޓަކައި ތަފާތު އެކިއެކި މަސައްކަތްތައް ކުރަމުން އައި ބައެކެވެ. އަމިއްލަ އަތުންފައިން ކުރެވެންހުރިނަމަ ހުރި، ހުރިހާ މަސައްކަތެއް އަމިއްލައަށް ކޮށްގެން ދިރިއުޅުން ފުރިހަމަ ކުރަމުން އައި ހީވާގި، ކެރޭ، މުރާލި، ހިއްވަރުގަދަ ބައެކެވެ. ރަށްވަންތަކަމާއި، އަތޮޅުވަންތަކަމުގެ ފުންލޯބި ހިތުގައި އޮވެގެން ޢުމްރާނީ ތަރައްޤީގެ އަރުތަ ހޯދުމަށް މަސައްކަތް ކުރަމުން އައި ބައެކެވެ. މިކަންކަމުގެ ދިރިހުރި ހެކި، އަދި އަދަށް ދާންދެންވެސް ހައްދުންމަތީ އިސްދޫގެ މީހުން ދިރިއުޅޭ ސަރަޙައްދުން ފެންނަން އެބަހުއްޓެވެ. އެއަގުހުރި ކާބަފައިން އިޚްތިޔާރުކުރި މަސައްކަތްތަކުގެ ތެރެއިން މި ލިޔުން މެދުވެރިކޮށް ބަޔާންކޮށް ދެވޭތޯ މިބަލަނީ ހައްދުންމަތީ އިސްދޫގައި އުވަދެވުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަމުންއައި ގޮތެވެ.

އަންވަރު އިބްރާހީމް

ވޯރާ ވިޔަފާރިވެރިން ރާއްޖެއައިސް، މާލޭގައި ވިޔަފާރިކުރަންތިބުމުގެ ހުއްދަ އައްސުލްޠާން މުޙައްމަދު ޢިމާދުއްދީން (4) ދެއްވީ 1857 ވަނަ އަހަރުއެވެ. އެ ހުއްދަ ދެވުނުތާ 30 އަހަރު ނުވަނީސް، މުޅި ދިވެހި ބާޒާރު އެމީހުންގެ މުށުތެރެއަށް ލިއެވެ. މުދާ ވިއްކުމާއި ގަތުމުގެ ކޮންޓްރޯލް

 އަބޫ ބަކުރު ދާވޫދު

ހިޖުރައިން 548ވަނަ އަހަރު، (1153މ) އޭރު ދިވެހި ތަޚުތުގައި ރެދަނލިކަން ކުރައްވަމުން ގެންދެވި ތީމުގޭ މަހާ ކަލަމިންޖާ އިސްލާމްދީން ޤަބޫލު ކުރެއްވުމަށްފަހު މިވޭތުވެދިޔަ ދިގުމުއްދަތުގައި ދިވެހިރާއްޖެ މިވަނީ ސައްތައިންސައްތަ މުސްލިމު ޤައުމެއްގެ ގޮތުގައި ދެމިއޮތުމުގެ ޝަރަފް ހޯދާފައެވެ. ނަމަވެސް މި މަތިވެރި ޝަރަފާއި އެކުވެސް ދީނީ ތަފާތު ފިކުރުތަކުގެ ސަބަބުން 

ޢަލީ ނަޞީރު (މަޑަވެލި)

ހުވަދުއަތޮޅުގެ ފޯކްލޯރެއްގައި ކިޔާގޮތުން، މީލާދީން 1388 ގައި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސިންގާސަނާގައި ރެދަލިކުރެއްވި ފެހެންދޫ ޢުޘްމާނު ރަސްގެފާނުގެ ރަސްކަމުގައި، ހުވަދުއަތޮޅުގެ ވާރުއޮޑި (ކޮންމެއަހަރަކު ސަރުކާރަށް ގެންދާ ވާރުމުދަލާއެކު) މާލެދިޔަ އެވެ. އަދި އެދަތުގައި ވާރުމުދަލާއެކު ރަސްގެފާނަށް ވެދުމަށް ގެންދިޔަ ތަކެތި ގަނޑުވަރަށް ގެންދިއުމަށްޓަކައި ހުވަދުއަތޮޅު ވާރުވެރިޔާ (ވާރުވެރި ކަލޭފާނު) ގަނޑުވަރަށް ދުރުވީ،

އަޙްމަދު ނާއިދު

ފެށުން:
ރާއްޖޭގެ ތައުލީމު ކުރިއަރައިގެން އައީ ސިޔާސީ ގޮތުން އެކަމަށް ބޭނުވުމުންނެވެ. ސަރުކާރުން ތައުލީމު ކުރިއެރުވުމަށް ވަރަށް ގިނަގުނަ މަސައްކަތްކޮށް އަދި އެމަސައްކަތްތައް ދަނީ އިތުރުވަމުންނެވެ. އެގޮތުން އެންމެ ފުރަތަމަ ތައުލީމާ މެދު ބެލެނިވެރިން ހޭލުންތެރި ކުރުމަށް ޤައުމީ ފެންވަރުގައި އަސާސީ ތައުލީމު ޕޮރުގުރާމެއް ފެށްޓެވިއެވެ. (ޢަބްދުއްރަޙީމް ޙަސަން، 1997). 

އާދަމް ނަޞީރު އިބްރާހީމް

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ތާރީޚުގައި ސިޔާސީ ގޮތުން ހަމަ ނުޖެހުންތައް ހިނގައިފައިވެއެވެ. ލިޔެވިފައިވާ ދިވެހިތާރީޚުގައި މި ފަދަ ކަންކަން ފާހަގަކުރެވިފައި އެބަހުއްޓެވެ. ބައެއް ކަންކަން ތަފުޞީލުކޮށެވެ. ބައެއް ކަންކަން ކުރުކޮށެވެ. މި ފަދަ ހަމަ ނުޖެހުންތައް އުފެދުމުގައި ތަފާތު ސަބަބުތައް ހިމެނިފައިވެއެވެ. ހަމަ އެހެންމެ މި ކަންކަމާ ގުޅިގެން

ޢަލީ ނަޞީރު / މަޑަވެލި

"ދިވެހިސަރުކާރުން ދިވެހީންނާއިކުރި ހަނގުރާމަ" ހުވަދުއަތޮޅު ތިނަދޫ ފިޔަވައި، ރާއްޖޭގެ އެއްވެސް ރަށެއްގެ ބަޔަކާއި، ދިވެހިސަރުކާރުން ހަނގުރާމައެއް ކޮށްފައިވާމެއް ތާރީޚުން އެނގޭކަށް ނެތެވެ. ނަމަވެސް މީލާދީން 1573 އާއި 1585 އާއި ދެމެދު "ދަވްލަތުގެ ލަޝްކަރެއް" ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ހުވަދު އަތޮޅު ތިނަދުވަށް ގޮސް ޣައިރުދީނުގައިތިބި މީހުންނަށް ނަސޭހަތްދެއްވައި

ޢަލީ ނަޞީރު / މަޑަވެލި

ދައުލަތަށް ތަކެތި ލިބޭ ގޮތް: 1 ރައްޔިތުންގެ ކިބައިން ނެނގޭ ވާރު،  2 ދަނޑުފަނގު ގޮއި، 3 ފުރަބަންޑާރަ ރަށްރަށުގެ ތަކެތި، 4 ކަނޑުން ލައްގާ ތަކެތި، 5 ވިޔަފާރިވެރީންގެ އަތުން ނެގެވޭ ތަކެތި. މިއިން ކޮންމެ ތަކެއްޗަކާއިމެދުގައި އެކިއެކި ޒަމާނުގައި، އެކިއެކި ގޮތްގޮތަށް ނެގެވި ފައިވާކަމަށް ފެންނާން އެބަހުއްޓެވެ.

މަޑަވެލީ ޢަލީ ނަޞީރު

ޖުޒާމްބައްޔަކީ، ސަލާމްލެއްވި ނޫޙުގެފާނުގެ ޒަމާނުގައިވެސް ފާހަގަކުރެވިފައިވާ ބައްޔެއްކަމަށް ބުނެވެ އެވެ. އަދި އޭގެ ފަހުން ބަނީއިސްރާއީލުންގެ ދުވަސްވަރުގައިވެސް އެބަލި ވަނީ ފާހަގަކުރެވިފަ އެވެ. އެ ބަލީގެ ފަރުވާ އީޖާދުކުރެވުނު ތާރީޚާ ހަމަޔަށްވެސް، ބަލިޖެހޭ މީހުންނާއިމެދު ޢަމަލުކުރެވެނީ، ވަރަށްވެސް ތަފާތު ގޮތަކަށެވެ. އެގޮތުން ބަލިޖެހޭ މީހުން ލާންޖެހެނީ، ވަކިވައްތަރެގެ ހެދުމެވެ. އަދި ފައްޓާއެއްވެސް އަޅަން ޖެހެ އެވެ.