ދިވެހިބަހަކީ ތިންވަނަ ސާސްކަފުގައި ދިވެހީންނަށް ބޭނުން ބަހެއްބާ؟
މުޙަންމަދު ޝާހިދު ޙަލީމު
(މިއީ، އަޅުގަނޑު 1999 ވަނަ އަހަރުގެ މެދެއްހައި ހިސާބުގައި ލިޔެ، އެ އަހަރުގެ އޯގަސްޓުމަހުގެ ފަތްތޫރައިގައި ޝާއިޢުކުރި މަޒުމޫނެކެވެ. މިއަދު، ބައިނަލްއަޤްވާމީ މާދަރީބަހުގެ ދުވަހު މި މަޒުމޫނު އަލުން ތިޔަ ބޭފުޅުންނާ ހިއްސާކޮށްލާ ހިތްވީއެވެ.
އަޅުގަނޑު މި މަޒުމޫނު ލިޔުމުގެ މަގުސަދަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ މާދަރީބަހަކީ މި ސާސްކަފުގައި ބޭނުން ބަހެއްތޯ، ނުވަތަ ނޫންތޯ ސުވާލު އުފެއްދުމެއް ނޫނެވެ. ދިވެހިބަހަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤައުމިއްޔަތުގެ އެއް ރުކުން ކަމަށް ބުނަމުންދާ އިރު، އަޅުގަނޑުމެންނަށް ޢަމަލު ކުރެވޭ ގޮތުން އެ ރުކުން އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤައުމިއްޔަތުގެ ރުކުންތަކުގެ ތެރެއިން އުނިވެގެން ހިނގައިދާނެ ކަން އަޅުގަނޑުމެންގެ ސަމާލުކަމަށް ގެނައުމެވެ.
ދެމީހަކު އަތޮޅު އިސްޓޯރަށް އެއްޗެއްގަންނަންދަނީ އެކަކު، މުހައްމަދު އަނެކަކީމޫސަ (އާދައިގެހެދުމެއްގައި މިހާރުގެ) 
ދިވެހިން ވާހަކަދައްކާ ބަހަކީ ދިވެހި ބަހެވެ. ދިވެހީންގެ ބަހެވެ. ދިވެހިންގެ ދިވެހިވަންތަކަން ރަމްޒުކޮށްދޭ ހަމައެކަނި މަޞްދަރެވެ. ދިވެހީންނަށް ލިބިފައިވާ ހަމައެކަނި ޚާއްޞިއްޔަތަކީ ދިވެހި ބަހެވެ. ދިވެހީންނަކީ ސައްތައިންސައްތަ މުސްލިމު ޤައުމެކޭ ބުނެ ޚާއްޞަވެވޭކަށްނެތެވެ. އެހެނީ އެފަދަ އެހެން ޤައުމުތައް އެބަހުއްޓެވެ. ދިވެހީންނަކީ ޢާރިޔަން ދަރިކޮޅުގެ ބަޔެކޭ ބުނާއިރު ދިވެހިންނާ ވައްތަރު އެތައް ބަޔެއް އެކި ޤައުމުތަކުގައި އެބަދިރިއުޅެއެވެ. އެކަމަކު ދިވެހިބަހަކީ އަހަރެމެންގެ ބަހޭ، އެއީ އަހަރެމެންގެ އަމިއްލަ ބަހޭ ބުނެ ފަޚުރުވެރިވެވެން އެބަ އޮތެވެ. އަދި އަހަރެމެންގެ ބަހުގެ އަކުރަކީ އަހަރެމެންގެ އަމިއްލަ އެއްޗެކޭ، އަމިއްލ އުފެއްދުމެކޭ ބުނެވެން އެބަ އޮތެވެ. އެހެންވީމާ، ދިވެހިބަހަކީ ދިވެހީންނަށް ލިބިފައިވާ ޚާއްޞިއްޔަތެކެވެ. ދިވެހި ޤައުމިއްޔަތުގެ އެންމެ މުހިއްމު އެއް ބަހާއެވެ. އެއީ ދިވެހި ކާބަފައިންގެ ބަހެވެ. ތާރީޚުގެ އެންމެ އިހުއްސުރެ ދިވެހީންގެ މާދަރީ ބަހެވެ. އެހެންވީމާ ދިވެހީންގެ މާދަރީބަހާމެދު ފަޚުރުވެރިވުން ޙައްޤެވެ.
ވޭތިވެދިޔަ 25 އަހަރަކީ ރާއްޖޭގެ ތަޢުލީމަށް ބަހާރު މޫސުމެއް އައިސްފައިވާ ދުވަސް ތަކެކެވެ. ސަރުކާރުގެ ޚަރަދުގައި، ރައްޔިތުންގެ އެއްބާރުލުމާއި އެހީތެރިކަން ލިބިގެން، މީގެކުރިން ދުވަހަކުވެސް ތަޢުލީމު ފެތުރިފައި ނުވާހާ ފުޅާކޮށް ރާއްޖޭގައި ތަޢުލީމުގެ ނޫރު ފެތުރިގެން ހިނގައްޖެއެވެ. މަދަރުސާއަށް ދާންޖެހޭ ޢުމުރުފުރައިގެ އެންމެންހެން މަދަރުސާއަށް ދެއެވެ. ފަށާ ތަޢުލީމުގެ މަދަރުސާ ތަކުގައި ގިނައީ ދިވެހި މުދައްރިސުންނެވެ. ކިޔަވައިދެނީ ރާއްޖޭގައި އުފައްދާ ފޮތްތަކުންނެވެ. މަދަރުސާއެއްނެތް އެއްވެސް ރަށެއް މިހާރަކު ރާއްޖެއަކު ނެތެވެ. ކޮންމެ އަތޮޅެއްގައި ސާނަވީ މަދަރުސާއެއް އެބަހުއްޓެވެ. ލިޔަންކިޔަން ދަތުމުގެ ޤައުމީ ނިސްބަތް އުޅެނީ %100 އާއި ގާތްކުރާ ހިސާބުގައެވެ. މަދަރުސާ ތަކުގައި އަންހެން ކުދިންނާއި ފިރިހެން ކުދިންގެ ނިސްބަތް ގާތްގަނޑަކަށް ހަމަހަމައެވެ. 25 އަހަރުގެ ތެރޭގައި ގެނެވިފައިވާ ތަޢުލީމް ތަރައްޤީއަކީ ދުނިޔޭގެ ނިސްބަތުގައިވެސް ޙައިރާން ކުރުވަނިވި ތަރައްޤީއެއްކަން ކަށަވަރެވެ. އުފާކުރުން ޙައްޤެވެ. ޝުކުރުކުރުން ޙައްޤެވެ.
މިއަދު ތަޢުލީމީ ބޭބޭފުޅުންގެ ދޫދޫމަތިން އެންމެ ގިނައިން އިވޭ އަޑަކީ އޯލެވެލް އިމްތިޙާނުގައި " ދިވެހި " މިމާއްދާއިން ގިނައަދަދަކަށް ކުދިން ފޭލްވާ ވާހަކައެވެ. ދިވެހި ބަހަށް ކިޔަވާ ކުދިން ޝައުގުވެރި ނުވާ ވާހަކައެވެ. ދިވެހިބަސް ކިޔަވާދޭނެ ކުޅަދާނަ ދިވެހި މުދައްރިސުން ނުލިބޭ ވާހަކައެވެ. ދިވެހި ބަހުގެ ކުރިމަރުވަމުންދާ ވާހަކއެވެ. ޝައްކެއް ނެތެވެ. ހިތާމަހުރި ކަމެކެވެ. ކޮޅުނެތްކޮޅަށް ދެރަވާންވީ މައްސަލައެކެވެ.
ދަރީންނަށް ކިޔަވައި ދިނުމަށް ބޮޑެތި ހޭދަތަކެއް ކުރެވެނީ އެކުދީން މޮޅު މީހުންނަށް ހެދުމަށެވެ. ކުޅަދާނަ މީހުންނަށް ހެދުމަށެވެ. ތަފާތު ރޮނގު ރޮނގުންނެވެ. ތަފާތު ފަންނުތަކުންނެވެ. މިމަސައްކަތް އަޅުގަނޑުމެން ކުރާއިރު މޮޅު މީހުންގެ ގޮތުގައި އަޅުގަނޑުމެންނަށް ފާހަގަ ކުރެވިފައިވާ މީހުންނަކީ ކޮންކަހަލަ ބައެއްތޯ ވިސްނާލުން ކިހިނެއްވާނެތޯއެވެ؟ އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެމީހަކާ ދިމާޔަށް މޮޅު މީހެކޭ ބުނެވޭ ގިނަ މީހުންނަކީ ކޮންގޮތަކުން، ކީއްވެ ''މޮޅު'' މި ''ލަޤަބު'' ދެވުނު މީހެއްތޯ ފިކުރު ހިންގާލަމާތޯއެވެ؟ 
''މިހާރު މި މައްސަލައިގައި ސަރުކާރުގެ ވަރަށް ގިނަ އޮފީސްތަކަށް ހިނގިއްޖެއެވެ. ސިޓީ އެޅިއްޖެއެވެ. ރަށު އޮފީހުން ވިދާޅުވީ އަތޮޅު އޮފީހަށް ލިޔުމަށެވެ. އަތޮޅު އޮފީހުން ވިދާޅުވީ، ހޯމް މިނިސްޓްރީއަށް ލިޔުމަށެވެ. ހޯމް މިނިސްޓްރީން ވިދާޅުވީ، ރައީސް އޮފީހަށް ލިޔުމަށެވެ. ރައީސް އޮފީހުން ވިދާޅުވީ ކަމާބެހޭ ފަރާތަށް ލިޔުމަށެވެ.''
ދިވެހި ބަހަކީ ދިވެހިންގެ އަމިއްލަ މާދަރީބަހެވެ. ޒަމާނުއްސުރެ ދިވެހިންގެ ދޫދޫމަތިން ވާރުތަވަމުން އައިބަހެވެ. ދިވެހިކާބަފައިން ދޫކުރައްވާފައި ވަޑައިގެންނެވި އަގުހުރި ތަރިކައެވެ. ދިވެހިންގެ އަމިއްލަ އަކުރުތަކަކުން ލިޔެވޭ ދިވެހި ޤައުމިއްޔަތުގެ މައިގަނޑު އެއްރުކުންވެސް މެއެވެ. ދިވެހިން އެބަހަކަށް ފަޚުރުވެރިވާ ދިވެހިންގެ ޙަޤީޤީ މިލްކެކެވެ.
މީހެއްގެ ނަމެއް ނޫނެވެ. ރަށެއްގެ ނަމެއް ވެސް ނޫނެވެ. ކަނި ކުރެއްވި ތަކެތީގެ ތެރެއިން އެއްޗެގެ ނަމެވެ. މި ދެންނެވި އެއްޗެއް އޮޅުވައި ނުލައްވާތި އިނގޭތޯ އެވެ! 
ފަލަސްޠީނުގެ ރައްޔިތުންގެ މައްޗަށް، 22 ދުވަސް ވަންދެން އިޒުރޭލު ހިންގި ޢުދުވާނު ނިމުމަކަށް ގެނެސްފިއެވެ. ފަސްހާހަށްވުރެ ގިނަ މީހުން ޒަޚަމް ކޮށްފައެވެ. 400 އަށްވުރެ ގިނަ ކުޑަ ކުދީން މަރާފައެވެ. 4000 އަށްވުރެ ގިނަ ޢިމާރާތް ސުންނާފަތި ކޮށްފައެވެ. 500 މިލިޔަން ޑޮލަރަށްވުރެ ބޮޑު ޢަދަދެެއްގެ މާއްދީ ގެއްލުން ރަށުގެ ޢުމްރާނީ ވެއްޓަށްދީފައެވެ. 
ބައެއް ފަހަރު، ކާކުކަން ނޭނގޭ މީހަކާ ވާހަކަ ދައްކަން ޖެހިދެއެވެ. މިސާލަކަށް ފޯނުންނެވެ. ފަހެ، މި ޙާލަތުގައި، އެމީހަކާ މުޚާޠަބުކުރަން ވާނީ، ބަހުގެ ކޮން ދަރަޖައަކުންތޯވެ؟
ގަލޭ މި ދަންނަވަނީ ހިރިގަލުގެ ވާހަކައެވެ. މޫދުން ނަގައިގެން ގެދޮރު ޢިމާރާތް ކުރަން ބެނުން ކޮށް އުޅުނު ގަލުގެ ވާހަކަ އެވެ. ތަންތަން ރޭނުމަށްޓަކައި، ކުރީ ޒަމާނުގައި ދިވެހިން ބޭނުން ކުރަނީ މި ފަދަ ގަލެވެ. ބޮޑެތިހެން ހީވާ ހިރިތައް މޫދުން އެއްގަމަށް ގެނެސް ގެންނެވެ. ކޯރާޑިން ތަޅައި ކުދި ކޮށްގެންނެވެ. ގެދޮރު އެޅުމަށްޓަކައެވެ. ފާރު ރޭނުމަށްޓަކައެވެ. 
އެއްނިބޫވުމަކީ، އެއްމާބަނޑުވުމެވެ. އެއްފަހަރާ ގަރުބަ ގަންނަ ދެކުދީންނަކީ، ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ ކުދީންނަކީ ނީބޫ ކުދީންނެވެ. މި ފަދަ ކުދީން ބޭރުފުށަށް ފެންނަ ފެނުން ވަރަށް އެއްގޮތެވެ. ސޫރައިގައި މާބޮޑު ތަފާތެއް ނުހުރެއެވެ. އެކަމަކު ވިސްނުމާ ޚިޔާލު އެއްގޮތެއް ނޫނެވެ. މާނަވީ ސިފަތަކުގައި ހުންނަ ފަރަގުތައް ބޮޑެވެ. 
3D ދިވެއްސެކޭ މި ދަންނަވަނީ ހަމަ ގަސްތުގައެވެ. 3D އުފެއްދުންތަކަކީ، އެއްވެސް ފުރާނައެއް ނެތް އުފެއްދުންތަކެކެވެ. އޭގައި، އޭގެ އަމިއްލަށް ދެނެގަތުމާއި، މަސައްކަތުން ލިބިގަތުމުގެ ބާރެއް ނެތެވެ. ޙަރަކާތެއް ވާނަމަ (އެނިމޭޓު ކޮށްފައިވާނަމަ) އެޙަރަކާތަކީ، އޭގެ އަމިއްލަ ޒާތުގައި ހިނގާ ކަމެއް ނޫނެވެ. ޕްރޮގްރާމު ކުރިމީހަކު، އެއަށް ދިން ބާރެކެވެ. އެމީހާ އެ އެއްޗެއް ޙަރަކާތްތެރިކުރުވަން ބޭނުންވި ގޮތެވެ. އޭގެ ބޭރުން އެއްވެސް ކަމެއް އެފަދަ އުފެއްދުމަކަށް ނުކުރެވޭނެއެވެ. 
އަޅުގަނޑުމެން ރާއްޖޭން ބޭރުގައި އެއްގަމު ދަތުރު ފަތުރު ކޮށް އުޅެމުއެވެ. ރީތި ބަހާ ހުތުރު ބަސް ދެކެމުއެވެ. ސާފުތާހިރުކަމެއް ނެތް ހަޑި ބަސް ދެކެމުއެވެ. ގައުމުތަކުގެ އެންމެ މަތީވެރީންނަށް ޚާއްޞަ ކުރެވިފައިވާ ޝާހީ ބަސްވެސް ހުރެއެވެ. 
މިއީ، ކުއްލިއްޔަތުއް ދިރާސާތިލް އިސްލާމިއްޔާގެ ވެބްސައިޓްގައި، އަލްއުސްތާޛް އިބްރާހީމް ރަޝީދު މޫސާ ލިއުއްވާފައިވާ މަޒުމޫނެވެ. އެމަނިކުފާނަށް، އިޚުލާޞްތެރި ޝުކުރު ދަންނަވާ ޙާލު، މި މަޒުމޫނު ފަންވަތުގައި ޝާއިޢުކުރަމެވެ.